Σεφ, food-stylists, αλλά και κάθε…πεινασμένος ή και όχι τόσο, συμφωνούν πως πρώτα «τρώμε» με τα μάτια και μετά αφήνουμε τους γευστικούς μας κάλυκες να απολαύσουν την τροφή.
Η εικόνα του φαγητού έχει καταλυτική σημασία, μιας και κάτι που δεν μας φαίνεται ορεκτικό, δεν έχουμε πολλές πιθανότητες να το δοκιμάσουμε, όσο νόστιμο κι αν είναι τελικά. Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο πως τα απανταχού εστιατόρια, και όχι μόνο, προσπαθούν να παρουσιάσουν οπτικά άψογες μπουκιές. Στόχος είναι να μας τρέξουν τα σάλια, να λαχταρήσουμε κάτι, να θελήσουμε απαραιτήτως να το φάμε!
Εδώ και αιώνες οι καλλιτέχνες ανατρέχουν στα εργαλεία της δουλειάς τους για να «ζωντανέψουν» την τροφή μέσω της τέχνης, και τα έργα τέχνης όπου πρωταγωνιστεί το τυρί είναι περισσότερα από όσα ίσως πιστεύατε.
Ιστορικά, η νεκρή φύση ήταν η βασική μέθοδος που επέλεγαν οι ζωγράφοι για να εντάξουν το τυρί στο έργο τους. Η Αναγέννηση οδήγησε στη σταδιακή παρακμή της Βιβλικής τέχνης, επιτρέποντας στους ζωγράφους μεγαλύτερη ελευθερία να αναζητήσουν την πνευματικότητα, μέσα από άλλα θέματα. Το περιεχόμενο των νεκρών φύσεων μπορεί να μοιάζει στάσιμο, οι ζωγράφοι ωστόσο ενσωμάτωναν πληθώρα συμβολισμών μέσα σε κάθε προσεκτικά στημένη σύνθεση. Για παράδειγμα η Clara Peeters, στο έργο της «Νεκρή Φύση με τυριά, αγκινάρες και κεράσια» που φιλοτέχνησε το 1625 (φωτογραφία άρθρου), χρησιμοποιεί την ως προειδοποίηση για τους κινδύνους του αμαρτωλού βίου. Ζωγράφισε τυρί και βούτυρο συμβολίζοντας τη μητρότητα και την αγνότητα, ενώ δίπλα το ψωμί και τα τρία κεράσια συμβολίζουν την Ευχαριστία και την Αγία Τριάδα. Η κομμένη αγκινάρα και τα κεράσια που χωρίζονται με το μαχαίρι από τη συμβολική πνευματικότητα, καθρεφτίζονται στο πιάτο, γεγονός που συμβολίζει τον πόθο και την αυταρέσκεια, ενώ το αλάτι τοποθετημένο στη ζυγαριά προτρέπει σε ένα πιο ισορροπημένο τρόπο ζωής.
Η νεκρή φύση επέτρεπε στους καλλιτέχνες να επιδείξουν το ταλέντο και την τεχνική τους, στις σύνθετες υφές και τη ρεαλιστική απεικόνιση των θεμάτων τους, αλλά ταυτόχρονα τους έδινε την ευκαιρία να σχολιάσουν διακριτικά τα ζητήματα που απασχολούσαν τον κόσμο την εποχή τους. Έργα που απεικόνιζαν τροφές όπως τυρί, κρασί, θαλασσινά ή εξωτικά φρούτα για παράδειγμα, υπενθύμιζαν στον κόσμο την παροδικότητα της πολυτέλειας και τους κινδύνους της λαιμαργίας.
Υπάρχουν όμως και έργα, όπως η περίφημη Επιμονή της Μνήμης (κοινώς γνωστό ως τα ρολόγια που λιώνουν) του Salvador Dali, έργο του 1931, που δεν απεικονίζουν το ίδιο το τυρί, αλλά μια από τις ιδιότητές του. Ο Dali, ας πούμε, εμπνεύστηκε αυτό το έργο έχοντας αποκοιμηθεί μετά από το γεύμα, ξεχνώντας ένα Camembert στο τραπέζι. Ξυπνώντας, εντυπωσιάστηκε από το πόση ώρα είχε περάσει και τι σχήμα είχε πάρει το τυρί λιώνοντας…
Το τυρί όμως δεν αποτελεί όμως έμπνευση αποκλειστικά για πίνακες ζωγραφικής. Στο γλυπτό της Mona Hatoum “Grater Divide” (2002, τίτλος-λογοπαίγνιο –Great/Grate- που κυριολεκτικά μεταφράζεται Το Χάσμα του Τρίφτη), ο τρίφτης αναπαριστάται σε μέγεθος ανθρώπου και συμβολίζει τις αλλαγές και τον διχασμό που ένιωσε η γλύπτρια ως εξόριστη, την περίοδο του εμφυλίου στην πατρίδα της, το Λίβανο.
Είναι σαφές ότι οι εικόνες τυριού στην τέχνη είναι ισχυρός συμβολισμός μιας μεγάλης γκάμας ζητημάτων που απασχόλησαν τον άνθρωπο στο πέρασμα της ιστορίας. Υπάρχουν διάσημα έργα τέχνης στα μεγάλα μουσεία του κόσμου, αλλά και αναρίθμητα παραδείγματα, μικρότερης ενδεχομένως καλλιτεχνικής αξίας, σε εκθέσεις, γκαλερί και ιδιωτικές συλλογές, παντού στον κόσμο. Είναι βέβαιο πως η αγάπη και η εκτίμηση της ανθρωπότητας για το τυρί δεν γνωρίζει όρια!
